محمد بن حسین معروف به سید رضی یا شریف رضی در سال ۳۵۹ هجری در بغداد به دنیا آمد. او از کودکی هوش و استعداد سرشاری داشت و در نهایت با تالیف نهج الباغه به امتیاز و شهرتی خاص دست یافت.
پدیدآورنده : دوانی، علی
ناشر : بنیاد نهج البلاغه
سال نشر : 1387
تعداد جلد : 1
صفحات : 192
معرفی اجمالی
سید رضی مولف نهج البلاغه کتابی است به زبان فارسی در شرح زندگانی سید رضی، نوشته حجت الاسلام علی دیوانی از نویسندگان معاصر.
مولف این کتاب را به مناسبت تشکیل کنگره هزاره نهج البلاغه در تهران در سال 1359 ش. به نگارش درآورده است.
ساختار کتاب
کتاب مشتمل بر پیش گفتاری به قلم مولف و سیزده بخش می باشد.
گزارش محتوا
در بخش اول کتاب، مولف با اشاره به این که درباره زندگی این شخصیت ارزشمند کتاب هایی در روزگاران گذشته به نگارش درآمده؛ اما متاسفانه به دست ما نرسیده است، به معرفی برخی از آثاری که در این زمینه به نگارش درآمده و به دست ما رسیده، اشاره می کند و از آثاری چون: الشریف الرضی؛ نوشته کاشف الغطاء، الشریف الرضی؛ به قلم دکتر حسینعلی محفوظ، عبقریة الشریف الرضی؛ تالیف دکتر زکی مبارک یاد می کند.
در این بخش مولف همچنین به نحو اختصار درباره عصری که سید رضی در آن می زیسته؛ یعنی قرن چهارم هجری سخن می گوید.
در بخش دوم به معرفی خاندان سید رضی که از خاندان های بزرگ علمی و دینی و پارسای شیعه بوده اند، پرداخته شده است. نسب سید رضی با پنج واسطه به موسی بن جعفر( ع) می رسد و او از طرف مادر و پدر، هر دو، علوی است.
ابواحمد حسین بن موسی ملقب به طاهر اوحد ذوالمناقب، پدر سید رضی از مفاخر دودمان پیغمبر و شخصیتی بلندقدر و مردی شریف، نجیب و باتدبیر و مورد احترام خاص و عام بوده است. وی در سال 400 ق. در 97 سالگی درگذشته است.
فاطمه، مادر سید رضی بانویی علوی و دانشمند، دختر حسین بن احمد معروف به داعی صغیر، نقیب طالبیان و نواده ناصر کبیر بوده است.
ناصر کبیر، جد مادری سید رضی نیز از مفاخر دودمان پیغمبر و از قهرمانان بزرگ اسلام و تشیع بوده است. وی از سرداران پسر عمویش محمد بن زید علوی؛ معروف به داعی کبیر است که در سال 250 ق. مازندران را فتح کرد و حکومت سلسله علویان را در آن سرزمین مستقر ساخت. ناصر کبیر از دانشمندان بزرگ شیعه نیز به شمار می رفت.
در این بخش همچنین به معرفی سید مرتضی( علم الهدی)، برادر بزرگ سید رضی پرداخته شده است.
بخش سوم به بررسی زندگی سید رضی از ولادت تا و فات اختصاص یافته است. سید رضی نامش محمد و القابش شریف رضی و ذوالحسبین است و در سال 359 ق. در بغداد به دنیا آمد و در سال 406 ق. در سن 47 سالگی درگذشت.
در بخش چهارم به معرفی اساتید سید رضی، اعم از دانشمندان عامه و خاصه، پرداخته شده است. این اساتید عبارتند از:
ابوسعید سیرافی، ابوعلی فارسی، ابوالفتح ابن جنی، ابوعبدالله هارون بن موسی تلّعکبری، مرزبانی، شیخ مفید، ابن نباته، علی بن عیسی ربعی و ابواسحاق ابراهیم بن احمد طبری.
در بخش پنجم با عنوان نگاهی به مقام علمی سید رضی به قدرت قلمی وی، جایگاه وی در شعر و ویژگی های شعر او پرداخته شده است.
در بخش ششم به معرفی هم عصران مهم سید رضی مانند: صاحب ابن عباد، ابوالحسن عمری از دودمان عمر بن علی( ع)، ابوالعلاء معری، ابواسحاق صابی، شاپور ابن اردشیر، ابن حجاج بغدادی و… پرداخته شده است.
در بخش هفتم به بررسی صفات و ملکات فاضله سید رضی و در بخش هشتم به سفرهای سید رضی پرداخته شده است.
در بخش نهم مناصب سید رضی؛ همچون: نقابت، امارت حاج و نظارت دیوان مظالم معرفی گردیده است.
در بخش دهم به اعتراض سید رضی به خلیفه سنی مذهب معاصر خویش؛ یعنی القادر بالله عباسی و روح بزرگ سید رضی اشاره شده و دیدگاه علمای اهل سنت و شیعه درباره وی نقل گردیده است.
در این بخش همچنین به موضوع سید رضی و شیخ طوسی پرداخته شده و مولف از اینکه شیخ طوسی در کتاب فهرست و رجال خویش نامی از سید رضی نبرده اظهار شگفتی می کند، حال آنکه شیخ طوسی دو سال بعد از رحلت سید رضی؛ یعنی در سال 406 ق. وارد بغداد شده و از شاگردان با واسطه سید رضی به شمار می رود. در ادامه به بررسی کوتاهی درباره شخصیت شیخ طوسی پرداخته شده است.
در بخش یازدهم، شاگردان سید رضی معرفی گردیده اند.
در بخش دوازدهم تالیفات سید رضی و از جمله نهج البلاغه معرفی گردیده و سخنان شخصیت هایی چون ابن خلکان، ابن حجر عسقلانی و ابن تیمیه درباره انتساب این کتاب به سید رضی نقل و نقد گردیده است.
در بخش سیزدهم به وفات سید رضی اشاره شده و از فرزند او ابواحمد عدنان نام برده شده است.
وضعیت کتاب
کتاب حاضر مشتمل بر پاورقی هایی به قلم مولف و فهرست مطالب در ابتدا و نیز فهرست منابع و مآخذ در انتهای آن می باشد.
منابع:
1- پیشگفتار مولف
2- متن کتاب
