دعای بیست و چهارم صحیفه سجادیه دعای امام چهارم برای پدر و مادر می‌باشد که حاوی مطالب بسیار جالب و نغزی است. در موارد متعددی هم امام سجاد (ع) برای پدر و مادر دعا می‌کنند و در واقع آموزشی نیز به شیعیان و محبان خود می‌دهند که اولا برای والدین خود دعا کنند و ثانیا توجه به وظایفی هم که بر عهده فرزندان است داشته باشند. در ابتدا مواردی که امام زین‌العابدین (ع) به صورت پراکنده در حق والدین دعا کرده‌اند بیان می‌شود و سپس دعای 24 صحیفه اشاره می‌گردد:
1. امام در دعای وداع ماه رمضان بعد از توصیف ماه رمضان و خداحافظی مفصل با این شهرالله الاکبر و عید اولیا خدا در آخر دعایشان استغفار برای والدین می‌کنند و می‌فرمایند: ”اللهم تجاوز عن آبائنا و امهاتنا و اهل دیننا جمیعا من سلف منهم و من غبرالی الیوم القیامه “(خدایا از پدران و مادران وهمه هم‌کیشان ما و هر که از ایشان درگذشته و هر که زنده است تا روز رستاخیز در گذر.)
2. در دعای آن حضرت بعد از نماز شب فراز 23 می‌خوانیم: “اللهم و انت حدرتنی ماء مهینا من صلب متضائق العظام حرج المسالک الی رحم ضیقه سترتها بالحجب تصرفنی حالا عن حال حتی انتهیت بی الی تمام الصوره و اثبت فی الجوارح کما نعت فی کتابک: نطفه ثم علقه ثم مضغه ثم غظما ثم کسون العظام لحما ثم انشاتنی خلقا آخر کما شئت “(بارخداوندا تو من را به صورت آبی بی‌مقدار از صلبی‌دارای استخوان‌های در هم فشرده و به هم پیوسته و راههای باریک وتنگ به تنگنای رحمی که آن را با پرده‌های متعدد پوشیده‌ای سرازیر فرمودی. از آن پس مرا از حالی به حال دیگر می‌گردانی تا آنکه به من صورتی کامل عطا فرمودی و در نقشی کامل بیاراستی و شبکه اعضا و جوارح را در پیکر من برقرار فرمودی درست همان گونه که درکتاب کریمت توصیف نموده‌ای در آغاز به صورت نطفه آنگاه علقه و پس از آن مغضه و سپس به صورت استخوان درآوردی و سپس استخوان‌ها را با گوشت پوشاندی و بعد از آن چنانکه خود خواستی مرا به مرحله دیگری از آفرینش درآوردی) در ادامه امام سیدالساجدین می‌فرماید: (و به جایی رسیدم که نیازمند روزی تو گشتم و از فریاد رسی فضل تو بی‌نیاز نبودم و در این دوران روزی مرا از مازاد خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت (مادرم) فرستاده بودی قرار دادی همان کنیزی که مرا در درون وجود او مسکن دادی و در قرارگاه رحم او به ودعیه گذاشتی. ای پروردگار من اگر در آن حالات مرا به تدبیر خودم و به نیروی خویشنم وا می‌گذاشتی هر آینه از تدبیر کار خود وا می‌ماند. و نیرو و قدرت از من دور می‌شد.) به راستی اگر انسان در آفرینش نخستین خود کمی تفکر کند آیا می‌تواند معاد را منکر شود؟ آیا می‌تواند وجود خالقی مصور را انکار کند ؟ و آیا می‌تواند اهمیت نقش والدین را نادیده بگیرد ؟
3. در دعای معروف ابوحمزه ثمالی می‌خوانیم: اللهم اغفرلی و لوالدی و ارحمهما کما ربیانی صغیرا اجزهما بالاحسان احسانا و بالسیئات غفرانا اللهم اغفر للمومنین و للمومنات الحیاء منهم و الاموات و تابع بیننا و بینهم بالخیرات” (خدایا مرا و پدر و مادر مرا بیامرز و بر آنها رحمت فرست آن چنان که آنها در کوچکی مربی من بودند و در پاداش احسان‌های آنها به من در حقشان احسان فرما و گناهانشان را ببخش. خدایا بر تمام مرد و زن با ایمان از زندگان و مردگان مغفرتت را شامل گردان و میان ما و آنها به خیر و احسانت پیوند ده) و در جایی دیگر از همین دعا می‌فرماید: (در خواست مرا درباره شخص خود و همسرم و والدینم و فرزندانم و دودمانم و برادران دینی‌ام همه را عطا فرما) یکی از نکاتی که باید توجه داشت این است که در دعاهایمان همه افراد را دعا کنیم نه فقط دعایمان را به خود محدود کرده و در پی استجابت خواسته فردی خود باشیم چه اینکه اگر خدا کریم است و مصلحت بداند هیچ رحمت و فضلی را از بندگانش دریغ نمی‌کند! و رحمت خاص خداوند نیز آن قدر وسعت دارد که افراد متعددی را شامل شود.
یکی از آداب دعا صلوات فرستادن در ابتدا و پایان دعا می‌باشد چنانچه در حدیث است دعایی که حتما مستجاب می‌شود صلوات بر حضرت محمد(ص) و آل اوست و اگر بنده‌ای با توجه و حضور قلب و آخر دعایش صلوات بفرستد از خداوند کریم به دور است که اول و آخر دعایی را استجابت کند و وسط آن را رها گذارد.
آیا وظیفه ما در حق پدر و مادرمان را به تنهایی می‌توانیم تشخیص دهیم یا باید به ما الهام شود ؟
در ابتدای دعای زین‌العابدین (ع) در دعای 24 صحیفه بعداز صلوات برپیامبر و اهل بیت طاهرینش می‌خوانیم “خداوندا پدر و مادرمرا به کرامت نزد خودت و درودی از جانب خودت مخصوص کن ای مهربان‌ترین مهربانان”
درود و صلوات گاهی از طرف مردم عادی است،گاهی از طرف مومنین، گاهی از طرف پیامبر و گاهی هم از طرف خداوند است. که به ترتیب اهمیت هر کدام بیشتر است. در اینجا از خدا می‌خواهیم درودی از جانب خودش بروالدین ما بفرستد. نمونه صلوات و درود پیامبر بر کسانی است که صدقات واجب مال خود را می‌پردازند و پیامبر مامور بودند که از آنها بگیرند تا آنها را پاک و تزکیه کنند و بر آنها درود بفرستند. سوره توبه (9) آیه 103 و نمونه صلوات خدا و ملائکه درود ایشان بر پیامبراست. (سوره احزاب، 33)
آیه 56 (خدایا وظیفه‌ام را در حق پدر و مادرم به من الهام کن و تمام علم خدمت به آنان را به من تعلیم کن سپس مرا در انجام آن به کار گیر و به انجام آنچه به من آموخته‌ای توفیقم ده تا از انجام هر آنچه به من آموخته‌ای باز نمانم و وجودم از اجرای الهام تو در نماند.)
گاهی انسان علم دارد که وظیفه‌اش نسبت به والدین چیست ولی فراموش می‌کند یا غفلت می‌کند ولی وقتی مطلبی به انسان الهام شده آن را انجام می‌د‌هد. در این دعا می‌خواهیم که وظیفه‌مان به ما الهام شود.
چه دیدی نسبت به والدین داشته باشیم،دستوراتشان را به بهترین صورت انجام دهیم ؟ (بار خدایا چنانم کن که از پدر و مادرم همانند سلطان سختگیر هیبت در دل داشته باشم و چونان مادری مهربان به آنان مهر بورزم و فرمانبرداری من از پدر و مادرم و مهربانی من در حق آنان برای من شادی انگیزتر ازخوابیدن خواب زده و در سینه‌ام خنک‌تر از نوشیدن تشنه کام باشد تا خواسته آنان را بر خواسته خویش و خشنودی آنان را بر خشنودی خود مقدم بدارم و نیکی آنان را در حق خود هر چند ناچیز باشد بزرگ شمارم و نیکی خود را درباره آنان هرچند زیاد باشد اندک بدانم.)
روزنامه رسالت
نویسنده : میثم آقادادی
