روش‌شناسی قرآن کریم در بیان اوامر و نواهی

امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از مهمترین آموزه های قرآنی تاثیر فراوانی در اصلاح و رشد جامعه به سوی سعادت و پیشرفت به شمار می آید و در واقع یک نظارت عمومی و ایجاد مسئولیت در افراد جامعه نسبت به یکدیگر است. اما این امر مهم زمانی می تواند به نتیجه مدنظر برسد که بتواند تاثیر حداکثری و توان تغییر در مخاطب و جامعه را داشته باشد. به همین دلیل یکی از شروط این فریضه را احتمال تاثیر دانسته اند. برای ایجاد تاثیر حداکثری باید بر آموزش و یادگیری روش های امر به معروف و نهی از منکر تاکید نمود؛ چرا که اگر این فریضه مهم از روش درست، منطقی و عقلانی صورت بگیرد به طور قطع تاثیر فراوانی در دعوت به خوبی ها و ترک بدی ها در جامعه خواهد داشت. قرآن کریم به عنوان کامل ترین و جامع ترین کتاب راهنمای مسائل زندگی فردی و اجتماعی انسان، می تواند بهترین الگو و منبع برای استخراج و استنباط روش های امر به معروف و نهی از منکر قرار گیرد؛ چرا که یکی از اهداف مهم قرآن کریم دعوت همه مردم به خوبی ها و نهی آنان از زشتی ها بوده و برای رسیدن به هدف مذکور و ایجاد تاثیر حداکثری در مخاطبان خود، از کارآمدترین و بهترین روش ها بهره گیری نموده است. از این رو برای پیروان این کتاب آسمانی ضرورت دارد که با یادگیری و به کار به بستن روش های امر و نهی به کار گرفته شده در این کتاب، بتوانند اصلاحات فرهنگی و اجتماعی خود را در مسیر درست و منطقی، جهت دهی و تاثیرگذاری حداکثری در هدایت جامعه به سوی خوبی ها داشته باشند. در پژوهش حاضر سعی شده است با مطالعه آیات قرآن کریم در زمینه امر به معروف و نهی از منکر، روش های به کار گرفته شده در این زمینه استخراج گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد که در قرآن کریم از روش های متعددی همچون برهان، اولویت بندی، روش غیر مستقیم، تمثیل، مخاطب شناسی، دعوت گروهی، بهره گیری از عواطف، موقعیت شناسی، عینیت سازی، منطق تدریج، نهی همراه با احترام، بیان آثار و عواقب، استفاده از داستان و… بهره گیری شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است.