دوره و شماره: دوره 8، شماره 1 – شماره پیاپی 15، اردیبهشت 1400 (شماره 15)
رهیافتی نو در حل معضل ربط ثابت به متغیر
چکیده
کیفیت ربط ثابت به متغیر یکی از مشکلترین مسائل فلسفی است که فیلسوفان اسلامی از دیرباز درصدد حل آن بر آمده و پاسخ‌های متفاوتی را بیان کرده‌اند. تلاش آنها در این زمینه اگرچه ارزشمند است، لیکن به نظر می‌رسد … بیشتر
چیستی فهم از نظر ویتگنشتاین و بررسی خوانش مک‌داول از آن
چکیده
از نظر ویتگنشتاین فهم امری ذهنی نیست. اما این موضع با اعتراضی با نام «اعتراض علمی» روبرو می‌شود که گویی فیلسوف جایگاه عصب‌شناس یا روانشناس را غضب کرده است. در این مقاله نشان می‌دهیم که ویتگنشتاین … بیشتر
سرل و چالش معنای حقیقی
چکیده
برطبق تلقی رایج، معنای حقیقی جمله، مستقل از هر سیاقی است. سرل، به دنبال به چالش کشیدن این تلقی از مفهوم معنای حقیقی است. سرل معتقد است مفهوم معنای حقیقی یک جمله تنها درباره مجموعه‌ای از فرضیات پیشینه‌مند … بیشتر
قرائتی نوین از علیت نزد ملاصدرا
چکیده
در این مقاله مفهوم علیت نزد ملا صدرا بررسی می گردد. با بیان برخی از عناصر مهم فلسفه صدرایی، از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود، اقسام وجود، امکان فقری و حرکت، اصلاحی در تعریف ملا صدرا از علیت ارائه می شود که … بیشتر
چکیده
ارسطو در سرآغازِ آثار مختلفش به شاکله‌ی کلی شناخت به مثابه سیر طبیعی و ضروری شناختن اشاره می‌کند. این سیر، حرکتی است ذهنی از آنچه برای ما شناخته‌تر و پیشین‌ترست تا آنچه بر حسب خودِ موضوع و به نحو مطلق … بیشتر
اندیشه فارابی درباره ماهیت و کارکرد عقل نظری و عقل عملی
چکیده
در نگاشته‌های حکمای مسلمان برای عقل نظری و عقل عملی دست‌کم سه شناسه ذکر شده است. در این میان دست‌یابی به دیدگاه فارابی به عنوان یکی از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین فیلسوفان مسلمان، چندان هموار نیست … بیشتر
بررسی و نقد تحول معرفت شناسی در فلسفه سهروردی
چکیده
معرفت شناسی فیلسوف مسلمان مبتنی بر نظریه وی درباره هویت نفس است. فلاسفه مشاء نفس را جوهر مجرد می‌دانستند. سهروردی نیز در ابتدای فلسفه ورزی به پیروی از فلاسفه مشاء نفس را جوهر مجرد می‌دانست اما بعد از … بیشتر
مدرن‌گرایی و پسامدرن‌گرایی در مواجهه با مسأله هویت و غیریت
چکیده
فلسفه مدرن، اجمالاً، برنامه و دستگاه جامع معرفتی است که براساس آن تمام عالم هستی توسط بشر به‌تنهایی فهمیدنی و شناختنی است. در مرکز ثقل این دستگاه هویت معرفتی شخص یا ذهن عامل معرفت قرار دارد. فیلسوفان … بیشتر
آزاداندیشی دینی در قرن چهارم هجری: شاخصه ها و مبانی
چکیده
قرن چهارم هجری را از درخشان ترین ادوار تاریخ و تمدن اسلامی از لحاظ تنوع فکری و آزاداندیشیِ مسئولانه دانسته اند. برخی بین این دوره و دوران رنسانس در مغرب زمین، همانندسازی کرده و بلکه آن را در نوزاییِ قرن … بیشتر
خطای شناختاری عقل و راه مصون ماندن از آن از منظر ابن‌سینا
چکیده
خطا به عنوان منشأ شک‌گرایی از دیرباز مورد توجه معرفت‌شناسان بوده است. فیلسوفان مسلمان مانند ابن‌سینا اگرچه به طور مستقل این بحث را مطرح نکرده‌اند، ولی در ضمن مباحث فلسفی خود در موارد مختلف به این مسأله … بیشتر
بررسی اشکالات پدیدارشناختی نظریه وجود ذهنی با نگاهی به نظریه داده‌های حسی
چکیده
در فلسفه ادراک حسی معاصر، آزمونهای متعددی از جمله آزمونهای پدیدارشناختی که بر جنبه‌های آگاهانه تجربه‌های حسی تمرکز می‌کند، برای بررسی نظریه‌های مختلف در این زمینه مطرح شده است. نظریه داده‌های حسی … بیشتر
نسبیت و مدارا؛ ارزشهای مطلق اخلاقی و تأثیر آنها بر همزیستی
چکیده
نسبیت گرایی اخلاقی یکی از مهم‌ترین موانع برای اتکای بر اخلاق جهانی به عنوان پیش نیاز همزیستی مسالمت آمیز پیروان ادیان دانسته می‌شود، از نگاه نسبیت گرایان، مطلق گرایی اخلاقی بستر مناسبی برای ترویج خشونت … بیشتر
