شهر کوفه یکی از موثرترین و مهمترین شهرهای تاریخ اسلام است. عجیب شهری که هزار رنگ به خود گرفته است و خاطرات تلخی را برای شیعه رقم زده است. امروزه شعار های بسیاری درباره شهر کوفه و مردم آن وجود دارد. اما سوال از اینکه چرا شهر کوفه از اهمیتی این چنین برخوردار شده است، معمولا مغفول می ماند. اهمیت این شهر باعث تاثیرگذاری اش در تاریخ اسلام شده است. شاید همین تاثیرگذاری زیاد و عدم استفاده صحیح از آن باعث شد تا زخم عمیقی در سینه شیعیان بازکند. ما شیعیان حداقل در مورد دو امام یعنی حضرت علی (ع) و امام حسین(ع) از شهر (مردم) کوفه ضربه خورده ایم. در ذیل به بیان چندی از عوامل اهیمت این شهر و شهرت آن می پردازیم.
1- حضور سربازان: پس از وفات پیامبر گرامی اسلام و گسترش اسلام در جهان، سربازان بسیاری در سپاه اسلام حضور داشتند. اما نکته مهم آنجاست که این سربازان در سرتاسر وسعت جغرافیای اسلام به صورت یکنواخت گسترده نبودند. چندی از شهر ها که در بعضی اخبار هفت شهر ذکر شده است، سربازهای بیشتری داشت. به همین خاطر است که این شهرها برای اغلب حاکمان یا مدعیان حکومت از اهمیت استراتژیک برخوردارند. شهرهایی مانند بصره، کوفه، حمص، اسکندریه و… جزء شهرهای جند (سرباز ساز) هستند.
گفته می شود شهر کوفه در زمان حضرت علی(ع) چیزی بالغ بر بیست هزار سرباز داشت. علاوه برآنکه این شهر پر از سرباز بود، به علت وسعت بلاد تحت پوشش آن (تا سرحدهای هند گسترده شده بود) سربازانی از بلاد دیگر نیز در این شهر سکنی گزیده بودند. به طور مثال شاید حدود سه هزار تن از سربازان این شهر ایرانی و عجم بودند. چند سال بعد سلیمان بن صرد از بزرگان کوفه از سر احتجاج به امام حسن(ع) می گوید: با اینکه کوفه صد هزارشمشیر زن داشت، پس چرا بازهم صلح کردید؟ البته نمی توان به این سخن سلیمان استناد کرد چرا که ممکن است این عدد صد نشانه کثرت باشد و دلالت بر تعداد دقیق سربازان نکند. شاهد دیگر آنکه پس از آنکه امام حسین(ع) حضرت مسلم را برای تحقیق به شهر کوفه فرستادند، ایشان طی نامه ای امام را به کوفه خواندند. همراه با نامه مسلم، مردم کوفه نیز نامه ای فرستادند و به امام گفتند کوفه با صد هزار شمشیرزن منتظر توست، در حرکت به سوی کوفه تعجیل کن! بازهم ممکن است این عدد صد نماد کثرت باشد اما آنچه مسلم است آن که شهر کوفه حداقل بیست هزار سرباز داشت، که این تعداد در آن زمان می توانست سرنوشت اسلام را تغییر دهد.
2- محبت اهل بیت: خصوصا بعد از ولایت حضرت علی (ع) به مرکزیت کوفه بسیاری از مردم کوفه عاشق زهد و عدالت علی(ع) و خاندان او شده بودند. گرچه وفا در برهه هایی از تاریخ بین مردم کوفه جای خود را به ترس و جاه طلبی می دهد ولی نمی توان از محبت قلبی مردم کوفه به اهل بیت چشم پوشی کرد. شاهد آنکه هنگامی که امام حسین(ع) به سوی کوفه حرکت می کردند بسیاری از محبان اهل بیت ایشان را از این مقصد بازداشتند. آنها می گفتند مردم کوفه قلب هایشان با شما و شمشیرهایشان علیه شماست. فرزدق به امام گفت: قلوبهم معک! اما دلیل آنکه امام حرکت خود را به سوی این شهر ادامه دادند، مسئولیتی بود که با خواست مردم بر عهده ایشان قرار گرفت. امام حسین (ع) نیز مانند پدرش علی(ع) هنگامی که خواست مردم را مبنی بر سرپرستی امامی معصوم می بیند وظیفه خود را لبیک گفتن به بیعت مردم می بیند. برای تقویت ادعایمان شاهد دیگری بر محبت مردم کوفه به اهل بیت می آوریم. نقل است که حضرت مسلم در شهر کوفه هجده هزار یا به نقلی چهل هزار امضا را برای دعوت امام جمع کرد. این نشانگر کثرت محبین ایشان در شهر کوفه است. اما بیعت شکنی مردم کوفه ریشه در ضعف ایمان آنها داشت. اگر مردم کوفه بر بیعتشان با امام حسین(ع) وفادار می ماندند، ای بسا تغییرات بزرگی در تاریخ اسلام و خصوصا شیعه شاهد بودیم. قضای الهی آن گونه بود که کوفیان از این آزمون الهی شکست خورده بیرون بیایند و امام سوم شیعیان در دشت کربلا به دست ظالمان کشته شوند. از آن پس بود که کوفه به عنوان نمونه ای برای عدم وفای به عهد زبانزد خاص و عام شد. امروزه که دیگر این شهر آن گونه که قبلا بود دیگر وجود ندارد و نسل های بسیار از آن زمان گذشته است، بازهم آن شقاوت در ذهن ها باقی است. لکه ننگ عمل زشت مردم این شهر در این جغرافیا تا ابد بر پیشانی آنها خواهد ماند. کسانی که به نوعی بر ریخته شدن خون ثار الله و حضور ظالم رضایت دادند، تقدیری بهتر از این نخواهند داشت.
منبع:
بررسی نهضت امام حسین (ع)- استاد جاودان
منبع: روزنامه رسالت ۱۳۹۰/۰۹/۱۶
نویسنده : علی نیک بخت
