در دوره‌های مختلف تاریخی پس از ظهور اسلام، خاورشناسان و به‌خصوص غربیان، با اهداف و انگیزه‌های گوناگونی به اسلام شناسی و شناخت معارف قرآن روی آوردند، که شامل اهداف دینی ـ تبشیری، سیاسی ـ استعماری و علمی ـ تحقیقاتی می‌شد. هدف عمده و اصلی بیشتر خاورشناسان، با تکیه بر قرائن و شواهد موجود، ریشه‌کن نمودن فکر و اندیشه اسلامی و به‌طور کلی، مقابله با اسلام و قرآن بوده است. آن‌ها درطول تاریخ کوشیده‌اند قرآن را غیر وحیانی و ساخته بشر معرفی کنند. بنابراین، مبانی‌ای اتخاذ کردند تا آنان را به اهدافشان برساند؛ با این حال، مسلمانان و به‌ویژه اندیشمندان قرآنی برای پاسخ به ادعاهای آنان، نهایت تلاش خود را کرده‌اند. خاورشناسان با تمسک و تکیه بر مبانی خود، تناقضاتی را درباره متن قرآن مطرح کرده‌اند و از آن‌جا که شبهات آن‌ها درخصوص تناقضات تاریخی قرآن به‌صورت دقیق و مدون مورد بحث و بررسی قرار نگرفته، این پژوهش، تنها «شبهات تاریخی» خاورشناسان درحوزه تناقضات تاریخی قرآن را مورد بررسی قرار داده و پاسخ هایی منطقی ارائه کرده است. در این تحقیق که با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته، بدین نتیجه دست یافته‌ایم که با توجه به یافته‌ها و واقعیت‌های برون‌دینی و نیز آموزه‌های درون‌دینی اسلام، نمی‌توان پذیرفت که قرآن برگرفته از مصادر خارجی باشد و این، ادعای بی‌دلیل است و خود قرآن، با پاره‌ای از عقاید یهود و مسیحیت مخالفت کرده است. هم‌چنین ادله عقلی و نقلی، ثابت می‌کند که وحی، ناشی از مخلوقِ تخیل‌خلّاقِ پیامبراکرمʋ نیست، بلکه فقط علم خداوند، منشأ و خاستگاه وحی است، بنابراین پیامبراکرمʋ با هوش و سواد خود نمی‌توانسته کتابی به این محکمی و استواری بنگارند. نیز قرآن به ساختار زبانی اعراب به گونه‌ای پرداخته که مورد ابتلاء مردم آن عصر بوده است و از عقاید و باورهای خرافی پرده برداشته و آنان را آشکار ساخته است. در واقع محتوای قرآن هیچ‌گونه هماهنگی با اعمال و رفتار مشرکان نداشته بلکه در نقطه مقابل آن قرار دارد که در آیات متعدد به آن‌ها اشاره شده است ؛و این نشان می‌دهد که قرآن منشأ الهی داشته و متأثر از محیط و فرهنگ جزیره‌العرب نبوده و جامعه آن روز را دگرگون ساخته است. بنابراین باتوجه به رد مبانی خاورشناسان هیچ یک از این ادعاها از جمله: «مریم خواهر هارون»، «نجات فرعون»، «هامان وزیر خشایارشاه»، «تصلیب عیسی(ع)»، «نبود بارش باران» و «عدم تحقق رفع طور» قابل قبول نیست؛ بلکه قرآن از سوی خداوند سبحان نازل شده و بدون دخل و تصرّف بشری ابلاغ شده و هیچ انسانی، حتی شخص پیامبر اکرمʋ در تدوین آن دخیل نبوده است.واژگان کلیدی: مبانی، خاورشناسان، شبهات، تاریخ، نولدکه، بلاشر، تسدال، گلدزیهر، جفری.
فهرست مطالب
مقدمه ۱
فصل اول: کلیات و مفاهیم ۳
۱-۱. کلیات ۴
۱-۱-۱. بیان مسئله ۴
۱-۱-۲. علت انتخاب موضوع، اهمیت و فایده آن ۴
۱-۱-۳. پیشینه پژوهش ۵
۱-۱-۴. سوال اصلی ۸
۱-۱-۵. سوال های فرعی پژوهش ۸
۱-۱-۶. فرضیه‌های پژوهش ۸
۱-۱-۷. پیش فرض‌های پژوهش ۹
۱-۱-۸. اهداف پژوهش ۹
۱-۱-۹. روش پژوهش ۹
۱-۱-۱۰. روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها ۹
۱-۱-۱۱. جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق ۱۰
۱-۱-۱۲. نتایج علمی و عملی تحقیق ۱۰
۱-۲. مفهوم شناسی ۱۰
۱-۲-۱. مبانی ۱۱
۱-۲-۲. خاورشناسان ۱۲
۱-۲-۳. تاریخ ۱۴
۱-۲-۳-۱. هدف از ذکر تاریخ در قرآن ۱۵
۱-۲-۳-۲. دلایل و شواهد واقع‌نمایی گزاره‌های تاریخی قرآن ۱۶
۱-۲-۴. شبهه ۱۸
۱-۳. تاریخچه استشراق ۱۸
۱-۳-۱. اهداف خاورشناسان ۱۹
۱-۳-۲. فعالیتهای قرآنی خاورشناسان ۲۰
۱-۴. شخصیت شناسی ۲۲
آثارعلمی ۲۳
فصل دوم: مبناهای خاورشناسان در دیدگاهها و ارزیابیهای خود ۲۹
۲-۱. اقتباس قرآن از عهدین و سایر منابع آسمانی ۳۰
۲-۱-۱. ریشه‌های شبهه تأثیرپذیری قرآن از عهدین ۳۰
۲-۲. پیامبر مولف قرآن ۳۸
۲-۲-۱. دیدگاه دانشمندان مسلمان پیرامون منشاء قرآن ۴۲
۲-۳. نبوغ پیامبر اکرم(ص) و تجربه نبوی ایشان ۴۳
۲-۴ تأثیر پذیری ازفرهنگ زمانه ۴۹
۲-۵ تأثیرپذیری از محیط جزیره العرب ۵۵
۲-۵-۱. تأثیرپذیری قرآن از افکار علمی عصر نزول ۵۷
۲-۶. عدم امکان رابطه میان مَلأ اعلی و ماده سُفلی ۵۸
۲-۶-۱. امکان وحی ۵۹
۲-۶-۲. روحانیت انسان ۶۰
جمع بندی فصل: ۶۱
فصل سوم: نقد مبانی و دیدگاه‌های خاورشناسان و شبهات درون محتوایی ـ تاریخی و برون محتوایی ـ تاریخی آنان ۶۲
۳-۱. تقریر مبانی خاورشناسان( نولدکه، بلاشر، تسدال، گلدزیهر و جفری) درباره مباحث تاریخی ۶۳
۳-۱-۱. نقد شبهه اقتباس از عهدین ۶۳
۳-۱-۲. نقد شبهه پیامبر، مولف قرآن ۷۱
۳-۱-۲-۱. دلایل ردّ نظریه پیامبر؛ مولف قرآن ۷۳
۳-۱-۲-۲. تفاوت وحی و تجربه دینی از دیدگاه استاد مطهّری ۷۸
۳-۱-۲-۳. شواهدی از قرآن کریم در رد تجربه گرایی دینی ۸۰
۳-۱-۳. شبهه نبوغ پیامبر اکرم و تجربه نبوی ایشان ۸۰
۳-۱-۴ . تأثیرپذیری از فرهنگ زمانه ۹۰
الف ـ برخورد انکارى قرآن با فرهنگ‌هاى عصر خویش ۹۳
۱. فرهنگ اخلاقى عصر جاهلیت ۹۴
۲. فرهنگ اعتقادى عرب ۹۴
ب. برخورد اثباتى قرآن با فرهنگ عرب ۹۵
ج. برخورد اصلاحى قرآن با فرهنگ عرب ۹۶
۳-۱-۴-۱. زبان قوم و نسبت آن با جاودانگی وحی ۹۷
۳-۱-۵. شبهه تأثیرپذیری از محیط ۱۰۰
۳-۱-۶. شبهه عدم ارتباط ملأ اعلی و ماده سفلی ۱۰۳
۳-۲. بخش دوم: پاسخ به شبهات محتوایی ـ تاریخی خاورشناسان از منظر واقعیت‌های بیرونی و یافتههای علمی ۱۰۶
۳-۲-۱. شبهات درون محتوایی ـ تاریخی قرآن ۱۰۶
۳-۲-۱-۱. مریم خواهر هارون یا مادر حضرت عیسی ۱۰۶
۳-۲-۱-۲. شبهه نجات یا غرق شدن فرعون ۱۱۱
۳-۲-۲. شبهات برون محتوایی ـ تاریخی قرآن ۱۱۷
۳-۲-۲-۱. هامان وزیر فرعون یا وزیر خشایار شاه ۱۱۷
۳-۲-۲-۱-۱-کتاب «استر» و غیر تاریخی بودن آن ۱۲۴
۳-۲-۲-۱-۲. تاریخی بودن «هامان» در داستان موسی و فرعون در قرآن ۱۲۷
۳-۲-۲-۲. به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی یا عروج ایشان ۱۳۱
۳-۲-۲-۲-۱. دیدگاه اسلام در مورد به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی(ع): ۱۳۵
۳-۲-۲-۳. حاصلخیزی مصر بهدلیل باران یا خروش رود نیل ۱۴۰
۳-۲-۲-۴. برافراشتن یا برنیافراشتن کوه طور بر فراز قوم بنی اسرائیل ۱۴۲
جمع بندی فصل: ۱۴۹
نتیجهگیری ۱۵۰
فهرست منابع ۱۵۲
