عزاداری امام حسین (ع) از نگاه رهبر معظم انقلاب

حفظ شان و جایگاه مراسم عزاداری امام حسین (ع) یکی از مواردی است که باید از سوی همگان رعایت شود. البته در سالهای اخیر شاهد رشد کمی و کیفی هیئت های مذهبی بوده ایم و به تدریج سهم توجه به معرفت نسبت به امام حسین (ع) در حال افزایش است اما به هر تقدیر همچنان باید تلاش کرد که در مراسم های عزاداری همه کسانی که فعالیت دارند همچون روحانیون و مداحان و… مانع از پدید آمدن انحرافات و برخی آسیب ها شوند که در شان مراسم عزای حسین بن علی (ع) نیست. در ذیل به بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در خصوص نحوه برگزاری مراسم عزاداری می پردازیم؛
در مجالس عزاداری ماه محرّم، این سه ویژگی باید وجود داشته باشد: 1. عاطفه را نسبت به حسین‌بن‌علی و خاندان پیغمبر، علیهم‌صلواةاللَّه، بیشتر کند. (علقه و رابطه و پیوند عاطفی را باید مستحکم‌تر سازد.) 2. نسبت به حادثه عاشورا، باید دیدِ روشن و واضحی به مستمع بدهد. 3. نسبت به معارف دین، هم ایجاد معرفت و هم ایجاد ایمان – ولو به نحو کمی – کند. نمی‌گوییم همه منبرها باید برخوردار از همه این خصوصیات باشند و به همه موضوعات بپردازند؛ نه. شما اگر یک حدیثِ صحیح از کتابی معتبر را نقل و همان را معنا کنید، کفایت می‌کند. برخی منبریها، بعضی اوقات یک حدیث را آن‌قدر شاخ و برگ می‌دهند که معنای اصلی‌اش از بین می‌رود. اگر شما یک حدیثِ صحیح را برای مستمع خود درست معنا کنید، ممکن است بخشِ مهمّی از آنچه را که ما می‌خواهیم داشته باشد. وقتی شما از روی یک تعبیر معتبر، راجع به یک آیه قرآنْ فکر و مطالعه کنید؛ به تنقیح آن بپردازید و برای مستمع بیان نمایید، مقصود حاصل است. اگر برای ذکر مصیبت، کتاب «نَفَس المهمومِ» مرحوم «محدّث قمی» را باز کنیدو از رو بخوانید، برای مستمع گریه‌آور است و همان عواطفِ جوشان را به‌وجود می‌آورد. چه لزومی دارد که ما به خیال خودمان، برای مجلس‌آرایی کاری کنیم که اصل مجلس عزا از فلسفه واقعی‌اش دور بماند؟!……بنده خیلی متأسفم که بگویم در این سه، چهار سال اخیر، برخی کارها در ارتباط با مراسم عزاداری ماه محرّم دیده شده است که دستهایی به غلط، آن را در جامعه ما ترویج کرده‌اند. کارهایی را باب می‌کنند و رواج می‌دهند که هر کس ناظرِ آن باشد، برایش سئوال به‌وجود می‌آید. به‌عنوال مثال، در قدیم‌الایام بین طبقه عوام‌النّاس معمول بود که در روزهای عزاداری، به بدن خودشان قفل می‌زدند! البته، پس از مدتی، بزرگان و علما آن را منع کردند و این رسمِ غلط برافتاد. اما باز مجدداً شروع به ترویج این رسم کرده‌اند و شنیدم که بعضی افراد، در گوشه و کنار این کشور، به بدن خودشان قفل می‌زنند! این چه کارِ غلطی است که بعضی افراد انجام می‌دهند!؟ (بیانات مقام معظم رهبری در جمع روحانیون استان «کهگیلویه و بویر احمد» در آستانه ماه محرّم‌17/3/1373)
گویندگان، وعاظ، مداحان، سرایندگان، همه باید توجه داشته باشند که این یک حقیقت عزیز است؛ با آن نبایست بازی کرد؛ حقایق ماجرای عاشورا را بازیچه نباید قرار داد. هر کسی یک چیزی به آن اضافه بکند، خرافه‌ای را به آن وصل بکند، کارهای غیر معقول را به نام عزاداری انجام بدهد، اینها نباید باشد؛ اینها طرفداری از امام حسین نیست. یک وقتی ما راجع به مسئله‌ تظاهرات قمه، مطلبی را گفتیم، یک عده‌ای گوشه و کنار صداشان بلند شد که آقا ! این عزاداری امام حسین است؛ مخالفت نشود با عزاداری امام حسین! این، مخالفت با عزاداری نیست؛ مخالفت با ضایع کردن عزاداری است. عزاداری امام حسین را نباید ضایع کرد. منبر حسینی، مجلس حسینی، محل بیان حقایق دینی، یعنی حقایق حسینی است. شعر در این جهت، حرکت در این جهت، نوحه و مدیحه در این جهت باید باشد. شما دیدید در آن محرّم سال 57، دستجات سینه‌زنی ما در بعضی از شهرستانها مثل یزد و شیراز و جاهای دیگر شروع شد و بعد هم گسترش پیدا کرد به همه‌ کشور؛ سینه می‌زدند و حقایق روز را در نوحه‌های خودشان بیان می‌کردند؛ با ارتباط دادن و اتصال دادن اینها به ماجرای عاشورا، که درست هم هست. (بیانات در دیدار هزاران نفر از مردم قم به مناسبت سالروز قیام 19 دی‌ماه‌1386/10/19)
آنجاهایی هم که سینه‏زنی و نوحه‏خوانی هست، از مداح خوش‏صدا استفاده کنید. گاهی آدمهای بدصدایی می‏آیند و شما صداهای ناهنجار نکره‏ای را در آنجا می‏گذارید که با شنیدن این صداها آدم ناگهان از جا می‏پرد و اصلاً بدش می‏آید که این صداها چیست! بروید خواننده‏های خوش‏صدایی را بیاورید و در برنامه‏های خودتان از صدایشان استفاده کنید. همین خواننده‏های معمولی بیایند شعر عزاداری بخوانند، یا در مدح ائمه شعر بخوانند؛ مگر ننگشان می‏کند؟! شعرای بزرگ ما در مدح و عزای ائمه شعر گفته‏اند. این دوازده بند محتشم، از لحاظ هنر شعری، جزء شعرهای درجه‏ یک است. محتشم، دیگر هم شعر به این خوبی ندارد. من دیوان محتشم و غزلیاتش را دیده‏ام؛ این دوازده بند چیز فوق‏العاده‏ای است؛ از لحاظ شعری، حد اعلای شعر است. شعری مثل شعر محتشم، در حد بالای هنری سروده شده است؛ اما مثلاً آقایی ننگش بکند آن را بخواند! خوشبختانه ما خواننده‏های جوان داریم. بعضی از جوانانی که تازه روی کار آمده‏اند، صداهای خوبی هم دارند؛ این‏گونه اشعار را در اختیارشان بگذارید تا بخوانند. (بیانات در دیدار با اعضای «گروه ویژه» و «گروه معارف اسلامی» صدای جمهوری اسلامی ایران‏1370/12/13)
از برخی تعبیرات درباره ائمّه علیهم‏السّلام نباید استفاده کرد؛ اینها سبک است. برای فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏علیها – آن موجود قدسیِ والا، آن انسان برتر و آن معلّم بشر – از آن تعبیری که هر شاعری – چه شاعر درست و حسابی‏گوی و چه شاعر هرزه‏گوی – برای محبوب و معشوق خودش ذکر می‏کند، نباید استفاده کرد؛ باید از تعبیرات متناسبی استفاده کرد. اعتقاد من این است که اگر شعرای عزیز ما – همچنان که امروز خوشبختانه، هم در سرود دسته‌جمعی و هم در بعضی از شعرهایی که قبلاً آقایان خواندند، همین معنا انصافاً تأمین شده است – لفظ و معنا را برای بیان معرفتی که امروز جامعه ما نیاز دارد تا از مکتب فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏علیها تعلیم بگیرد، به کار گیرند و آن را مدّاح با صدای خوش و آهنگ مناسبِ با این کار عرضه کند، یکی از بهترین انواع تبلیغ و ترویج صورت گرفته است؛ یعنی همان «دعبل» و «فرزدق» و «کُمیْتِ» تاریخ در اینجا ظهور و تجلّی پیدا کرده است. ارزش، همان ارزش خواهد بود و می‏تواند اجرهای بزرگ الهی را به دنبال خود داشته باشد. (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مدّاحان اهل‏بیت به مناسبت سالروز میلاد حضرت زهرا (س) 1380/06/18)

منبع: / روزنامه / رسالت ۱۳۹۰/۰۹/۱۰